325 yılı İznik Konsili

İskenderiyeli iki tanrıbilimci olan Athanasius ve Arius arasında başlayan tartışma tüm Hıristiyan Kilisesine yayıldı ve ilk Ökümenik (Evrensel) Konsilin İznik'te toplanmasına neden oldu. Athanasius (ölümü 373) ve Arius (ölümü 336) Tanrı Kelâmının tenleşmesi ve İnsan İsa'da kalması hususunda mutabık olmakla birlikte, Kelâmın doğasını farklı şekilde algılıyorlardı. Athanasius'a göre İsa'da tenleşen Kelâm, yani Tanrı Sözü, ezeliydi, yaratılmamıştı ve baştan beri Tanrıyla birlikte idi.

Arius'a göre ise Tanrı Kelamı ezeli değildi, Tanrı tarafından, evren yaratılmadan önce ama zaman içinde yaratılmıştı. Arius'a göre İsa'da ezeli, yaratılmamış Kelam değil, bir yaratık tenleşmişti. (Apolojetik literatürü (Kelâm) inceleyen Müslümanlar, sonradan müslüman tanrıbilimcileri arasında Tanrı Kelâmı konusunda gelişen tartışma ile bir benzerlik farkedeceklerdir. "Ashari" konumu Athanasius'unkini anımsatır, "Mu'tazili" görüşü ise Arius'unkine yakındır.) Tartışma Kilisede uyuşmazlıklara neden olduğundan, hangi ifadenin gerçeğe daha yakın olduğuna karar vermek üzere Konstantin İznik Konsilini topladı. Bu Konsile yaklaşık 220-250 Hıristiyan lider katıldı. Konsil Athanasius'un ileri sürdüğü formülü onayladı ve Arius'unkini reddetti. Konsilin saptadığı ve imanın kısa özetini içeren Credo (Amentü, Iman beyanı)da Tanrı Kelâmının bir yaratıktan değil, Tanrının gerçek doğasından ileri geldiği belirtildi.

Sonuçta hem Arius'un kendisi hem Arius'cu hıristiyanlar İznik Konsilinin kararına uydular ve Arius'cuların Kilise içinde bir grup olarak varlıkları söndü.

Yorumlar